چيلر (به انگليسي: Chiller) دستگاهي است كه حرارت را از مايع (معمولاً آب) بر اساس سيكل تبريد تراكم بخار و يا جذبي مي‌زدايد. اين مايع مي‌تواند براي خنك كاري هوا و يا دستگاه‌هااستفاده شود كه معمولاً به صورت سيكل و درون يك مبدل حرارتي جريان دارد. به عنوان يك محصول جانبي مهم، حرارتي كه از مايع جذب شده يا بايد به محيط خارج دفع شود يا براي كارايي‌هاي بالاتر براي مقاصد گرمايي استفاده شود. نگراني‌هايي در مورد طراحي و انتخاب چيلرها وجود دارد. اين نگراني‌ها شامل، كارايي، بازده، تعمير و نگهداري، آسيب‌پذيري‌هاي محيطي است.
در چيلرهاي تراكمي گاز ابتدا توسط كمپرسور، متراكم مي‌گردد. اين گاز سپس به كندانسور وارد شده توسط آب يا هواي محيط، خنك شده و به مايع تبديل مي‌گردد اين مايع با عبور از شير انبساط يا لوله موئين وارد خنك‌كننده (اواپراتور) مي‌شود كه در فشار كمتري قرار دارداين كاهش فشار باعث تبخير مايع گرديده و در نتيجه مايع سردكننده با گرفتن حرارت نهان تبخير خود از محيط خنك‌كننده، باعث ايجاد برودت در موادي كه با قسمت خنك‌كننده در ارتباطند مي‌گردد. سپس گاز ناشي از تبخير، به كمپرسور منتقل مي‌شود.
با عبور بخار با سرعت در يك مسير هواي كندانسور مكيده مي‌شود. خلاء در كندانسور به علت تبديل بخار به اب و اختلاف حجم بين بخار و اب ايجاد مي‌گردد
انواع چيلر تراكمي
چيلر تراكمي رفت و برگشتي
چيلر تراكمي اسكرو
چيلرهاي تراكمي اسكرال Scroll
سانتريفيوژ
كنترل كننده‌هاي فشار در چيلر تراكمي
كنترل فشار بالا و پايين
اين وسيله جهت كنترل كردن فشار دستگاه مي‌باشد، دو لوله موئين در اين كنترل وجود دارد كه لوله LP را به قسمت مكش كمپرسور متصل كرده و لوله HP را به قسمت فشار بالا.
در سيستم چيلر كمپرسور بايد با فشار مكش و دهش معيني كار كند. هرگاه از اين فشار كمتر يا بيشتر شود اين كنترل عمل كرده و دستگاه را خاموش مي‌كند. كنترل فشار بالا و پايين قابل تنظيم مي‌باشد.
در چيلر تراكمي با كندانسور آبي معمولاً فشار پايين را روي ۳۰ psi و فشار بالا را روي psi ۲۲۰ و با كندانسور هوايي فشار پايين را روي ۴۰ و فشار بالا را روي ۲۵۰ psi مي‌توان تنظيم كرد.
اگر كمپرسور بر اثر فشار بالا قطع شود بايد از سيستم رفع عيب شده و كليد ريست را فشار دهيم ولي اگر بر اثر فشار پايين قطع شود دوباره بر اثر افزايش گاز دستگاه روشن مي‌شود.
كنترل فشار روغن
اين وسيله جهت كنترل كردن مداوم فشار روغن كمپرسور مي‌باشد. اگر در كمپرسور فشار روغن نباشد باعث صدمه ديدن آن مي‌شود. كنترل روغن داراي دو لوله موئين مي‌باشد كه يكي از آنها به قسمت ساكشن (مكش) كمپرسور و ديگري به قسمت فشار روغن كمپرسور متصل مي‌شود. بين فشار مكش كمپرسور و فشار روغن بايد حداقل ۱۰ psi فشار باشد در غير اين صورت كنترل روغن فرمان قطع مي‌دهد. هنگامي كه كنترل روغن احساس كند كه فشار زير ۱۰ psi است يك هيتر درداخل كنترل روغن شروع به گرم شدن مي‌شود و پس از تقريباً ۹۰ ثانيه حرارت هيتر باعث قطع شدن جريان شده و كمپرسور خاموش مي‌شود.
ساختمان چيلر تراكمي
الكتروموتور: ميل لنگ كمپرسور را به حركت درمي‌آورد حركت دوراني ميل لنگ باعث حركت رفت وبرگشت پيستون در داخل سيلندر مي‌گردد در نتيجه گاز مبرد در كمپرسور متراكم مي‌شود.
كوپلينگ: جفت كننده محور الكترو موتور با محور ميل لنگ كمپرسور است.
كمپرسور: گاز خروجي از اواپراتور را متراكم كرده وارد كندانسور مي‌كند.
لوله رانش: گاز خروجي از كمپرسور را به كندانسور هدايت مي‌كند.
كندانسور: كندانسور اين چيلر از نوع پوسته و لوله است در داخل پوسته گازمبرد و در داخل لوله‌ها آب خنك جريان دارد. گاز داغ و متراكم توسط لوله وارد پوسته كندانسور مي‌شود. به علت تماس با لوله‌هاي مسي حاوي آب خنك، خنك شده به مايع تبديل مي‌شود و از پايين از طريق لوله خارج مي‌شود. آب جرياني از طريق لوله وارد كندانسور شده واز طريق لوله خارج مي‌شود. آب خروجي از كندانسور به برج خنك كن هدايت مي‌شود تا پس از خنك شدن دوباره به كندانسور برگردد.
لوله خروج مايع مبرد از كندانسور
شير سرويس كندانسور: براي بستن لوله خروج مبرد از كندانسور در مواقع سرويس و تعميرات و توقف طولاني دستگاه مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
شير تغذيه ماده مبرد: براي شارژ سيستم استفاده مي‌شود.
فيلتر دراير يا صافي رطوبت گير: وجود مواد جامد و رطوبت در دستگاه تبريد موجب بروز اشكالاتي مي‌گردد كه براي جلوگيري آن از وسيله‌اي به نام فيلتر براي گرفتن مواد جامد و دراير براي گرفتن رطوبت موجود در سيستم استفاده مي‌شود.
شير برقي: كه در صورت وصل بودن جريان الكتريكي مسير عبور مايع مبرد را باز نگه مي‌دارد اين شير برقي از ترموستات فرمان مي‌گيرد.
شيشه رويت يا سايت گلاس: ميزان تغذيه ماده مبرد در سيستم و همچنين وجود رطوبت بيش از حد را در سيستم مشخص مي‌نمايد.
اواپراتور: ماده مبرد پس از عبور از شير انبساط وارد اواپراتور چيلر مي‌شود ودر داخل لوله‌هاي مسي تبخير شده و به صورت بخار از اواپراتور خارج مي‌شود. تبخير در اواپراتورباعث سرد شدن آب جرياني در پوسته مي‌گردد. آب سرد شده از محل بطرف هواساز و فن كويلها جريان مي‌يابد و در برگشت از هواسازيا فن كويلها از محل وارد اوپراتور چيلر مي‌شود.
شير انبساط ترموستاتيك: كه از دماي گاز خروجي از اواپراتور تأثير گرفته مقدار ماده مبرد ورودي به اواپراتور را تنظيم مي‌نمايد.
لوله مكش: كه گاز خروجي از اواپراتور از طريق لوله وارد قسمت مكش كمپرسور مي‌گردد.
تابلو وسايل اندازه‌گيري و كنترل فشار: كه مانومترهاي فشار زياد و فشاركم كنترل فشار كم و زياد و منترل فشار روغن روي آن نصب شده‌اند.[۱]
اصول كار چيلر تراكمي
اصول كار چيلر تراكمي بدين شكل مي‌باشد كه سيال مبرد وارد لوله‌ها يا به اصطلاح تبخير كننده كه در داخل اتاق يا محلي كه مي‌خواهيم سرد كنيم مي‌شود گرما از هواي اتاق به سيال مبرد داده مي‌شود و سيال در نتيجه گرفتن گرما تبخير مي‌شود و در عوض درجه حرارت اتاق پايين مي‌آيد و داراي شرايط زير باشد:
دماي آب رفت برج خنك كن بايستي ۲۸ درجه سانتيگراد باشد.
دماي آب برگشت برج خنك كن بايستي ۵ درجه سانتيگراد با رفت اختلاف داشته باشد.
فشار گاز فريون در مكش چيلر تراكمي بايستي ۴۵ تا ۷۵ پياسآي ورانش ۲۰۰ تا ۲۶۰ پياسآي باشد با كندانسور آبي.
هنگامي كه مي‌خواهيم گاز تزريق كنيم بايستي شير سرويس آن را ببنديم.
در حالت كاركرد چيلر تمامي شيرهاي آن بايستي باز باشد. مكش - رانش - مايع.
براي روشن كردن چيلر ابتدا فن برج سپس پمپ فن كوئل و بعد از آن پمپ برج را روشن مي‌كنيم.
براي وكيوم كردن چيلر بايستي چيلر خاموش باشد.
براي روغن زدن هم بايستس دستگاه خاموش باشد.
فشار روغن حداقل PSi 20 بيشتر از درجه فشار مكش باشد.
سطح شيشه نشان دهنده مايع مبرد بايد صاف و بدون حالت كف زدگي باشد.
روغن داخل كمپرسور حدود ۱/۲ سطح شيشه روغن نما باشد و اگر از ۱/۴ سطح شيشه كمتر باشد روغن لازم را تأمين كنيد.
مقدار اسيد براي هر ظرفيت چيلر معادل ۱/۵ كيلوگرم پيشنهاد مي‌شود.
از گيج قرمز براي فشار زياد و تست ازت استفاده مي‌شود.
از گيج آبي (يا سبز) براي فشار كم و وكيوم كردن دستگاه چيلر استفاده مي‌شود.
در كنار دريا فشار وكيوم بايستس ۱٫۲۹ اينچ جيوه باشد و در تهران ۲۷ اينچ جيوه.
چيلر جذبي
در چيلرهاي جذبي برخلاف چيلرهاي تراكمي از جذب كننده (Absorber) و مولد حرارتي (ژنراتور) بجاي كمپرسور استفاده مي‌گردد. عمومي‌ترين خنك‌كننده در چيلرهاي جذبي سيستم برميد ليتيم (ليتيوم برمايد) است. در اين سيستم، در قسمت جذب كننده، بخار آب توسط ليتيوم برمايد غليظ جذب شده و در قسمت مولد حرارتي، آب بر اثر حرارت تبديل به بخار مي‌شود. بخار آب در كندانسور كه داراي فشار ۱/۰ اتمسفر است به حالت مايع در مي‌آيدو سپس در خنك‌كننده كه تحت فشار ۰٫۰۱ اتمسفر دوباره به بخار تبديل مي‌گردد و آب براي اينكه تبخير گردد گرماي نهان خود رااز محيط خنك‌كننده مي‌گيرد و باعث ايجاد برودت مي‌گردد سپس بخار آب ايجاد شده در خنك‌كننده به جذب كننده منتقل مي‌گردد و دوباره اين چرخه تكرار مي‌شود.
ده