يخچال دستگاهي است كه از يك وسيله سردكننده به همراه يك عايق حرارتي و سازوكاري براي انتقال گرما از داخل اين محفظه به بيرون تشكيل ميشود. از يخچال براي خنك نگهداشتن مواد غذايي، داروها و ديگر چيزهاي فاسدشدني استفاده ميشود. يخچالها از ديرباز تا كنون تغييرات شگرفي را به خود ديدهاند. از يخچالهاي طبيعي گرفته تا يخچالهاي دست ساز زيرزميني و بعدها يخچالهاي نفتي و گازي و عموم يخچالهاي امروزي كه با جريان الكتريسيته كار ميكنند
هر يخچال بصورت پايه داراي: كمپرسور، كندانسور، اواپراتور و گاز و ترموستات است. هريك از اينها جزو لاينفك وسايل سرماساز هستند كه در صورت نبود هريك اين فرايند امكانپذير نميباشد.
كمپرسور يخچال خانگي از دو بخش الكتريكي و مكانيكي تشكيل گرديدهاست كه هر دو قسمت درون پوستهاي فولادي قرار دارند.
قسمت الكتريكي در اغلب يخچالهاي خانگي يك الكتروموتور از نوع آسنكرون ميباشد كه وظيفه به حركت درآوردن قسمت مكانيكي را به عهده دارد. البته در سالهاي اخير كمپرسورهاي يخچال فريزرها هم تغييرات زيادي داشتهاند؛ و قسمت الكتريكي ان اينورتري يا موتور خطي شدهاند.
قسمت مكانيكي در كمپرسورهاي يخچال خانگي شامل سيلندريست كه پيستون آن توسط هستهٔ موتور الكتريكي به حركت در ميآيد. حركت رفت و برگشتي پيستون باعث ايجاد حالت مكش و دميدن ميشود؛ و البته در كمپرسورهاي نوع خطي و نوع كمپرسور روتوري و يا كمپرسور نوع اسكرال، ميل لنگ ديگر وجود ندارد. مقدار مشخصي از روغني كه مخصوص اين كار ساخته شده داخل پوسته وجود دارد كه وظيفه روانكاري و خنككردن قسمت الكتريكي و مكانيكي را بر عهده دارد.
اواپراتور
كمپرسور وظيفه فشرده كردن و گردش گاز مبرد فريون را درون كانالهاي اواپراتور بر عهده دارد؛ كه در نتيجه گردش گاز در كانالها و به خاطر خاصيت گاز مبرد فريون باعث خنك شدن اواپراتور ميشود. به عبارت صحيح تر كمپرسور يخچال وظيفه فشرده كردن ماده مبرد را دارد، تا در قسمت كندانسور گاز داغ، با از دست دادن گرما تبديل به مايع شود و در اواپراتور مايع مبرد اجازه انبساط پيدا ميكند و با تغيير فاز از حالت مايع به گاز، گرما را از داخل يخچال ميگيرد و در قسمت كندانسور به محيط ميدهد. در نتيجه با عث خنك شدن يخچال ميشود. امروزه مبردهاي فريون بعلت مشكلات زيستمحيطي، با مبردهاي ديگر مثل R134 و R600 جايگزين شدهاند.
كندانسور
كندانسور (به انگليسي: Condenser) (چگالنده) قسمتي از سيستم است كه وظيفه خنكسازي سيال عامل و عمدتاً تبديل بخار به مايع را بر عهده دارد. در واقع گاز فريون بس از فشرده شدن توسط كمپرسور در كندانسور خنك شده و تبديل به مايع ميگردد. در يخچالهاي خانگي معمولاً به صورت شبكهاي لولهاي بر روي ديواره پشت يخچال نصب شده است ودر يخچالهاي بزرگ فروشگاهي معمولاً شبيه رادياتور اتوموبيل است كه اغلب از يك فن جهت بهبود فرايند ميعان نيز استفاده شده است.
ترموستات
ترموستات نيز كار قطع و وصل شدن جريان برق (متعادل نگه داشتن دماي يخچال) را به كمپرسور انجام ميدهد. به طوري كه وقتي دماي يخچال بالا آمد (داخل يخچال گرم شد) با وصل شدن جريان برق كمپرسور شروع به كار ميكند و داخل يخچال را خنك ميكند و وقتي دما پايين آمد (داخل يخچال خنك شد) جريان برق را از كمپرسور قطع ميكند.
گاز يا ماده مبرد
در يخچالهاي اوليه از گاز آمونياك (NH3) به عنوان گاز مبرد استفاده ميشد، اما به علت عوارض ناگوار آن در برخورد با بدن انسان، تركيب شدن حالت مرطوب آن با مس و آلمينيوم، و نيز خاصيت انفجارياش، و خطر خفگي ان براي انسان، رفتهرفته از گاز فريون به جاي آن استفاده گشت. در يخچالهاي رايج امروزي معمولاً از فريون ۱۲ با تركيب CCl2F2 استفاده ميشود كه گازي بيبو است و حتي در صورت تركيب شدن با رطوبت موجب خوردگي فلزات نميشود؛ همچنين فريون قابل اشتعال نيست. از معايب استفاده از فريون در يخچالها ميتوان به حجم زياد آنها در مقايسه با آمونياك، و تخريب لايه اوزون و ايجاد اثر گلخانهاي اشاره كرد. با توجه به اين معايب تلاشهايي براي يافتن گازهاي جايگزين فريون به عمل آمده كه گاز جديدي به نام 134A و مبرد هيدروكربن R600 حاصل آن است. در كولرهاي گازي از فريون ۲۲ استفاده ميشود كه به علت دارا بودن هيدروژن، اثر تخريبي آن در لايهٔ اوزون به مراتب كمتر از فريونهاي ۱۱ و ۱۲ است.[۱] بعد از كار با گازهاي R134 و R12 و ... ، مشكلاتي مانند راندمان پايين، قيمت بالا، مقدار زياد مورد استفاده در مسير برودتي يخچال و غيره باعث شد گاز ارزان و خطرناك R600 (ايزوبوتان) با راندمان بالا جايگزين گاز قبل بشود؛ و براي كولر گازيها بجاي R22، از گاز R410 , R407 استفاده مكنند. مبردهاي يخچال و كولر گازي به دو دسته كلي تقسيم ميشوند از نظر تركيب مولكولي. گازهاي قديمي مثل R12,R22,R134 همگي از يك نوع مولكول هستند؛ ولي گازهاي جديد مثل R600,R410,R436,R407 همگي از چند نوع گاز تشكيل شدهاند و موقع شارژ گاز بايد بصورت مايع شارژ شوند تا ميزان ورودي به يخچال فريزر يا كولر گازي متعادل باشد.
فريزر
روش كار فريزر همانند يخچال است با اين تفاوت كه ترموستات آن براي دماي پايينتري تنظيم ميشود. همچنين مناسب است كه از گاز مبردي استفاده شود كه دماي تبخير آن پايينتر باشد (مانند فريون ۱۲). در فريزرهاي پرقدرت از بادبزن براي خنككردن كمپرسور و كندانسور استفاده ميشود.[۱۰] دماي فريزرها از -۱۴ درجه سلسيوس سردتر بايد باشد تا به مواد غذايي آسيب نرسد. اكثر فريزرهاي خانگي دماي تنظيمي از -۱۴ تا-۲۵ درجه سلسيوس دارند. براي فريزرهاي نگهداري بستني از مبرد R22 كه تا دماي -۴۰ درجه سلسيوس سرما توليد ميكنند استفاده ميشود.